Taxtacan tıs-tısı
| Taxtacan tıs-tısı | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Elmi təsnifat | ||||||
|
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Cins: ???: Taxtacan tıs-tısı |
||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||
|
||||||
| ||||||
Taxtacan tıs-tısı (lat. Acantholimon takhtajanii) — plumbaqokimilər fəsiləsinin tıs-tıs cinsinə aid bitki növü.
Təbii yayılması
[redaktə | mənbəni redaktə et]Qafqaz, Şimal-Qərbi Asiya, Türkiyənin Ərzurum əyaləti, Şimal-Şərqi Anadoluda təbii halda yayılmışdır.
Botaniki təsviri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Sıx, yarımkürəşəkilli yastığa malik, diametri 15-40 sm olan alçaq koldur. Budaqları sıx yerləşmişdir. Sərt yarpaqları 1-2 (1,5-2,5) mm enində, 1-3 (1,5-4) sm uzunluqda olub, bozumtul-yaşıl rəngli, çılpaq, yastılaşmış üç hissəli və xətvari şəkillidir. Çiçək qrupu 8-15 sm uzunluqda olub, oxu demək olar ki, düz və ya bir qədər əyilmişdir. Çiçəkaltlıqları qırmızımtıl və çılpaqdır. Xarici çiçəkaltlıqları yumurtavari, itiuclu, ensiz haşiyəli olub, daxili çiçəkaltlıqların (1/2) 2/3-3/4 hissəsinə bərabərdir. Daxili çiçəkaltlıqları bir-birinə bərabərdir. Kasacığı qıfvari, büküyü ağ və qırmızı damarlıdır. Tacı parlaq çəhrayıdır. İyun-iyul ayında çiçəkləyir, avqustda toxumları yetişir.
Ekologiyası
[redaktə | mənbəni redaktə et]Kserofitdir. Növə aşağı və orta dağlıq qurşaqlarda 800-1800 (1200-2400) m hündürlükdə, dağ bozqırlarında və friqanoid bitkiliyində rast gəlinir.
Azərbaycanda yayılması
[redaktə | mənbəni redaktə et]Naxçıvan MR-nın Ordubad rayonunda, Dırnıs, Kələki kəndlərində, daşlı yamaclarda və seyrək ərazilərdə yayılmışdır.
İstifadəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Bol çiçəkləməsinə və çiçəklərini uzun müddət saxlamasına, çox əlvan, parlaq, qırmızımtıl, çəhrayı və ağ rəngdə olmasına görə dekorativ bitki kimi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.
Ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri. Bakı: Elm, 2014, 380 səh.